طبیعت | |||
در چند دهه گذشته نژاد خاصی از بلدرچین که در آن زمان از معروفیت خاصی برخوردار نبود، به نام بلدرچین ژاپنی (coturnix coturnix japonica) بعنوان یک راه چاره جهت تخفیف شدت کمبود پروتئین، بویژه در کشورهای در حال توسعه، معرفی گردید که با توجه به ویژگیهای منحصر به فرد خود توانست خیلی زود چه در بخش تولید و چه در بحث مصرف به جایگاهی مهم دست یابد به گونه ای که هم اکنون پرورش بلدرچین بعنوان صنعتی سود آور و پر بازده در سراسر جهان شناخته شده است و ویژگیهائی نظیر: رشد سریع، سن بلوغ جسمی و جنسی پائین، فاصله نسلی کوتاه، میزان تخمگذاری بالا، کیفیت عالی محصولات تولیدی و ویژگیهای غذائی گوشت و تخم، آنرا به یکی از پر طرفدارترین رشته ها نموده است به طوریکه در حال حاضر گوشت و تخم بلدرین تنها در رستورانهای درجه یک و گرانقیمت بعنوان خوراکی لذیذ و گرانقیمت عرضه نمی شود بلکه گوشت و تخم این پرنده با توجه به قیمت ارزنده و کیفیت مناسب، در میان عام مردم نیز با استقبال خوبی مواجه شده و تقریبا از هر 10 نفر یک تن گوشت بلدرچین را در سبد غذائی خود قرار می دهد.
بلدرچین یک نوع از گونههای مختلف طیور و از کوچکترین پرندههای حلال گوشت می باشد که به تازگی در کشور ما مورد توجه قرارگرفته است. بعضیها به بلدرچین به دلیل نوع صدا و آوازش «بدبده» میگویند. بعضیها نیز این حیوان را نام کرک میشناسند. بلدرچینها در طبیعت، بیشتر در کشتزار غلات و زمینهای ناهموار و میان علفزارها زندگی میکنند. هنگام زمستان نیز در دستههای بزرگ جمع شده و مهاجرت میکنند که گاه مسیر طی شده بالغ بر 400 الی 1000 نیز می گردد. بلدرچینهای وحشی که در طبیعت زندگی میکنند هفت تا دوازده عدد تخم میگذارندکه این تخمها بعد از شانزده تا بیست و یک روز باز شده و جوجهها از آنها خارج میشوند.
گوشت و تخم بلدرچین برای مردم ارزش غذایی و حتی دارویی دارد و بعضی عقیده دارند که با خوردن گوشت و تخم بلدرچین احساس سلامت و جوانی میکنند.
دوره جوجه کشی |
دما (سانتیگراد) |
رطوبت (درصد) |
مدت زمان (روز) |
ستر |
37.7 |
80 - 76 |
1 الی 14 |
هچر |
37.5 |
80 |
14 الی 17 |
اگرچه هنوز مدت زمان زیادی از ورود گوشت بلدرچین به بازار مصرف ایران نگذشته است اما به دلیل خواص درمانی و کیفیت مطلوب گوشت بلدرچین ، به خوبی مورد قبول بازار مصرف قرار گرفت و جای خود را در عرصه فروش ثابت نمود . باید بپذیریم که عرضه و تقاضا مهمترین عامل در شکل گیری مشاغل جدید است لذا خطرپذیری و کنجکاوی سرمایه گذاران ، سود دهی و جذابیت شغلی پرورش کبک و کیفیت غذایی گوشت کبک را میتوان از جمله عوامل توسعه روزافزون این حرفه دانست .
پرورش صنعتی کبک در ایران تاریخچه کوتاهی دارد اما مصرف گوشت کبک به دوران غارنشینی در ایران باز میگردد . شکار کبک نامی آشنا برای هر ایرانی است ، لیکن با افزایش جمعیت جامعه میزان برداشت شده از طبیعت نه تنها جوابگوی میزان مصرف نخواهد بود بلکه نسل پرنده را نیز با خطر انقراض روبرو خواهد ساخت.
شرایط پرورش انبوه و تولید صنعتی ، نیاز هایی را پدید می اوند که اطلاعات مربوط به نحوه زیست پرنده در حیات وحش راهگشای تمام مشکلات نخواهد بود بنابراین انجام یک کار عملی همراه با علم منجر به تحقق محاسبات در این حرفه می شود .
کبک پرورشی با نام علمی Alectoris chukar chukar در حقیقت یکی از شانزده سویه کبک وحشی میباشد که خود از راسته قرقاول سانان میباشد ( بلدرچین و قرقاول نیز در همین گروه جای دارند ). از شانزده سویه شناخته شده کبک حداقل پنج نوع در حیات وحش ایرن وجود دارند .
کبک پرنده ایست کوتاه پرواز که به صورت وحشی در ارتفاعات هزارودویست تا چهارهزاروهشتصد متری از سطح دریا و در مناطق کوهستانی و صخره ای یافت میشود ، کبک چوکار (که در منطق مختلف ایران با نام های متفاوتی شناخته میشود ) پرجمعیت ترین نوع کبک در ایران بوده که تقریبا در تمام نواحی کوهستانی ایران پراکنده است ( با وجود کاهش محسوس تعداد این پرندگان در طبیعت هنوز هم در تمام تپه ماهور های این سرزمین پهناور کمابیش مشاهده می شوند )
یکی از سوالاتی که به فراوانی در این مرحله پرسیده میشود اینست که : مناسب ترین محل برای احداث یک مجتمع پرورش کبک چه خصوصیات جغرافیایی باید داشته باشد ؟ این سوال به صورت ناخوداگاه برآمده از شرایط حاکم بر ساخت سالن های مرغداریست و با ذهنیت دوری از آلودگی همراه است . در پاسخ به این سوال سه نکته حائز اهمیت است : یک. کبک پرنده ایست قوی و مقاوم در برابر بیماری ها که در حال حاظر در بسیاری از فارم های ایران از هیچ نوع واکسنی (حتی برای پیشگیری ) برای پرورش آن استفاده نمیشود/. دو. افزایش فاصله از مراکز سبب افزایش هزینه تمام شده مصالح ، انرژی ، دان و نهایتا محصول شما میشود/. سه .این انتخاب میتواند به عوامل بسیاری مربوط باشد که ایجاد ” شرایطی همچون طبیعت ” یکی از مضر ترین آنهاست!!!
چنین به نظر میرسد که بسته به منطقه جغرافیایی آغاز بلوغ جنسی و مشاهده رفتار های تولید مثلی در کبک های وحشی میتواند متفاوت باشد ،بدین ترتیب جفتگیری طبیعی این پرندگان در برخی مناطق از اواخر اسفند آغاز و تا خرداد ماه ادامه می یابد در این حالت کبک ماده پانزده تا بیست تخم گذارده و بر روی آنها میخوابد ،بیست و سه روز بعد جوجه ها سر از تخم بیرون میاورند . برخی از این جوجه ها در بهار سال بعد بالغ شده و آماده جفتگیری می باشند . جوجه ها پس از تولد ابتدا از حشرات و به زودی از دانه و برگ گیاهان جهت تغذیه استفاده خواهند نمود .
جرئیات بسیار جالبی از تغزیه ، تولیدمثل و رفتارشناسی کبک ها در طبیعت روشن شده است که برخی زیربنای اصول مدیریتی پرورش این پرنده اند و برخی نیز محدود به حالت طبیعی است و در پرورش انبوه این پرندگان نقشی ندارد .
به غیر از کبک چوکار انواع دیگری از کبک نیز در سایر مناطق دنیا در حال پرورش میباشند . تخم گذاری کبک اولین صفتی بود که مورد توجه پرورش دهندگان و متخصصین اصلاح نژاد قرار گرفت . تعداد و طول دوره تخم گذاری دو فاکتور بسیار مهم در ارزیابی تجاری یک گله کبک مولد میباشند ، در یک دوره ثابت هرچه تعداد تخمگذاری بیشتر باشد گله از لحاظ اقتصادی مناسب تر است . در همین جا بد نیست عبارت گله مولد نیز خدمت علاقمندان تشریح گردد.
گله مولد به عبارت ساده جمعیتی از پرندگان نر و ماده میباشد که پس از رسیدن به سن بلوغ رفتارهای تولید مثلی در آنها پدیدار گشته و تخم ماده ها بارور ( نطفه دار) خواهد بود.
حداقل سن برای اولین تخم گذاری در کبک را هفت ماهگی ذکر کرده اند گرچه قبل از آن نیز امکان القائ بلوغ وجود دارد اما تعداد تخم در دوره ثابت به شدت تحت تاثیر قرار گرفته و کاهش خواهد یافت . از نکات مهم در رسیدن گله به بلوغ رسیدن به وزن مناسب است ( وزن قبل از بلوغ به اندازه سن در بلوغ جنسی اهمیت دارد )
به دلیل کوتاه بودن دوره های اقتصادی تولید در کبک ها پیشنهاد میشود در هر فارم از دو گله مولد استفاده شود
تا تولید دچار وقفه نگردد به این معنی که با پایان یافتن تخمگذاری گله اول تخمگذاری در گله دوم آغاز گردد
به طور معمول انچه که به عنوان گله مولد به فروش میرسد جوجه های ? تا ? ماهه هستند که اغلب بایست یک دوره خاموشی را پشت سر گزارند
در ابتدا باید توجه داشت که هرچند تجربه های حاصله طی چندین سال پرورش در جای خود مفید و موثر خواهد بود، اما همیشه ممکن است با مواردی متفاوت از قبل روبه رو شویم. چنانکه کسب موفقیت طی یک دوره پرورش بمعنی عاری از مشکل بودن سایر دوره ها و مراحل نخواهد بود. اما پیشگیری قبل از درمان توصیه ای است بسیار ارزنده که می تواند بعنوان عاملی بازدارنده در بروز هرگونه مشکل و رویداد مدنظر قرار گیرد.
فضای پرورش:
بستر پرورش باید حتی المقدور سر پوشیده و دارای کف بتنی باشد. اما برای جوجه ها یا گله های محدود، کف چوبی هم مناسب به نظر رسیده که متضمن شرایطی نظیر کیفیت چوب و فواصل تمییز کاری کف آن می باشد. در صورتی که قبلا در بستر ماکیانی از قبیل مرغ یا بوقلمون نگهداری می شده، باید کاملا کف بستر را از هرگونه مواد ضایعاتی و کود زدوده و گندزدایی نمود. به هر حال پس از هر نوبت پرورش باید سالن را تمییز و ضدعفونی نموده و چند روزی قبل از جایگزین جوجه های جدید، دمای آنرا به حد مطلوب رسانده و بستر را خشک و بدون رطوبت نگه داشت. زیرا بستر خیس یا مرطوب استارت شیوع بیماریهایی نظیر کوکسدیوز بوده که درمان آن چندان سهل نمی باشد.
منابع گرما زا:
برای جوجه های ?-?? روزه می توان از منابع گرمازا نظیر لامپ یا هیتر های آویزان استفاده نمود.برای مثال از لامپ های حرارتی ??? وات می توان برای ??? جوجه استفاده نمود. اما گزینه ایده آل آن است که از لامپ های حرارتی پشت جیوه ای قرمز استفاده نمود. زیرا از مزیت هایی همانند مصرف کمتر برق(?? وات)، نور قرمز(ضد قارچ و باکتری) وهمچنین گرمای بیشتری برخوردار است. به منظور تنظیم فاصله منابع گرمازا تا کف سالن، باید وضعیت جوجه ها را بررسی نمود. به طوری که اگر جوجه ها در زیر منبع حرارتی تجمع کرده باید فاصله را کاهش (افزایش دما) و در صورتی که به اطراف پراکنده شده، باید آنرا افزایش داد (کاهش دما). در اغلب موارد مشکلات ناشی از سرما بوده اما باید توجه داشت که گرمای بیش از حد موجب خشکی عضلات جوجه ها و مرگ زودرس آنها می گردد. در صورت استفاده از لامپ های حرارتی باید در نظر داشت چنانچه هر یک از لامپ ها سوخته باشد یا اتصالی در مدار آنها ایجاد گردد، منجر به افت دما گردیده که در مواقع بحرانی جوجه ها روی هم ریخته و درصدی از تلفات بعلت خفگی را در پی خواهد داشت.
گارد یا محافظ جوجه ها:
این مبحث تنها مربوط به جوجه های ?-?? روزه می باشد. به طوری که باید با ایجاد گارد از جنس توری یا سایر وسایل همانند مقوا یا بلوک سفال، جوجه ها را در نزدیک منبع حرارتی نگه داشت. این عمل باید تا زمانی ادامه یابد که جوجه ها به طور کامل با فضا آشنا شده و در صورت رها شدن از داخل محفظه گارد، قادر به پیدا کردن منبع حرارتی باشند. ارتفاع گارد باید قریب به ?? سانتیمتر و شکل آن به صورت مدور باشد به طوری که ? گوشه بستر که محل اصلی جمع شدن جوجه ها می باشد حذف گردد. گارد (محافظ ) را باید زمانی برداشت که جوجه ها قادر به پریدن از روی آن بوده که اغلب در ?? روزگی به بعد می باشد. فضای گارد را باید همیشه تمییز نگه داشت و از خیس شدن یا کثیفی بیش از حد آن جلوگیری نمود.
ظروف آبخوری و دانخوری:
ظروف آبخوری و دانخوری، حتی الامکان باید از جنس پلاستیک باشد زیرا در برابر خمیدگی یا شکستگی مقاوم بوده و به سهولت می توان آنرا تمییز نمود. ظروف دانخوری جوجه ها در چند روز اول باید پهن و سینی مانند باشد تا براحتی بتوانند به خوراک دسترسی داشته و همچنین پنجه های خود را با به هم زدن دان تقویت نمایند. اما با بالا رفتن سن جوجه ها باید از ظرف کشیده و دهن باریک جهت جلوگیری از ضایعات و هرز رفتن خوراک استفاده نمود. در کنار ظروف دانخوری، برای هر ?? جوجه باید ? تا ? ظرف آبخوری را تعبیه نمود.
تغذیه:
خوراک مصرفی در دوره پرورش، بخش اعظمی از هزینه های این دوره را شامل می شود. لذا ترکیب و چگونگی تهیه آن بسیار حائز اهمیت است. باید توجه داشت که هرگز از خوراک سایر ماکیان بالاخص مرغ استفاده نگردد. دان مورد استفاده جوجه قرقاول ها باید دارای ??% پروتئین و در سنین بالغ ??% باشد. همچنین از تازه بودن و ترکیب ایده آل دان باید اطمینان حاصل نمود. زیرا اثر مطلوب اکثر مواد معدنی و ویتامین های موجود در خوراک پس از مدتی طولانی از بین رفته و فاقد ارزش غذایی می باشد. گندم، سویا و ذرت از ترکیبات اصلی خوراک قرقاول می باشد.
دارو و درمان:
بهترین اقدامات درمانی برای دوره های پرورش، اعمال مدیریت صحیح می باشد. به طوری که غذای مطلوب و آب تازه بهترین رژیم درمانی برای حصول نتایج ایده آل خواهد بود. از آنجایی که ??% خون را آب تشکیل می دهد، لذا می توان در نظر داشت که آب مصرفی چه تاثیری را در پی خواهد داشت. آب مصرفی گله هر صبح و هر شب باید تعویض و ظروف آن هر ? روز یکبار تمییز و ضدعفونی گردد. در صورت اصرار به مصرف محلول های درمانی، می توان از مخلوط ویتامین الکترولیت استفاده نمود.
کنیبالیسم (همخواری):
مسئله کنیبالیسم یا پرکنی در بین ماکیان پرورشی رایج و معمول تلقی گردیده که آنرا می توان با توجه به ? نکته تحت کنترل قرار داد. محرک اولیه عمل پرکنی (همخواری) و مراتب حاد آن شلوغی گله یا فضای کوچک و نامناسب بستر می باشد. همچنین نور شدید، تهویه نامطلوب و فقر پاره ای از مواد تغذیه همچون نمک می تواند عاملی جهت شیوع کنیبالیسم تلقی گردد. در صورت شیوع کنیبالیسم باید آنرا سریعا در مراحل آغازین متوقف نمود که در غیر این صورت، کنترل آن دیگر میسر نخواهد بود. هنگام مشاهده عامل کنیبالیسم باید نور بستر را با پوشاندن پنجره ها و منافذ درب ها، کم و تاریک تر نمود. به حدی که تنها قادر به تشخیص و یافتن ظروف آب و غذا باشند. همچنین در صورت امکان باید بستر را گسترش داده یا تعدادی از گله را به مکانی دیگر انتقال داد. چنانچه هریک از راهکارهای فوق موثر واقع نگردد، باید گله را نوک چینی نمود. این عمل بسیار حساس بوده و تبحر خاص خود را می طلبد. به طوری که تنها باید نوک بالا را تا قسمت استخوانی قطع نمود. در صورتی که پس از نوک چینی، خونریزی مشاهده گردد، می توان از نیترات نقره به منظور جلوگیری از آن استفاده نمود. اما در مبحث کنیبالیسم بهترین راهکار جلوگیری از بروز آن می باشد که بدین منظور باید به طور متناوب گله را چک نمود. با توجه به اینکه کنیبالیسم از قسمت پشت شایع است، لذا از ?? روزگی به بعد باید هر چند روز یکبار تعدادی از گله را جدا نموده و وضعیت پرهای پشت آنها را بررسی نمود.
انتخاب تخم برای جوجه کشی:
به منظور انتخاب بهترین تخم ها جهت جوجه گیری باید به مشخصاتی از گله تخمگذار توجه داشت که در ذیل بیان می گردد.
- روند توسعه نرمال گله و همچنین حصول اطمینان از شرایط بهداشت و سلامت کامل آن.
- سازگار با شرایط جفتگیری (جفت نر انتخاب شده) و تولید تخم با درصد بالای نطفه داری
- عدم اختلال در فرایند جفتگیری
- تغذیه شده با جیره مناسب گله مولد
- عدم همخونی گله به طوری که در حد (F1) باشد.
- از ذخیره و نگهداری تخم های بیش از حد درشت یا ریز باید خودداری نمود زیرا تخم های بیش از حد درشت درصد هچ پایین را داشته و تخم های ریز نیز جوجه هایی با جثه ضعیف و کوچک را به بار می آورد.
- از ذخیره و نگهداری تخم های با پوسته نازک یا ترک خورده باید خودداری نمود. زیرا اینگونه تخم ها رطوبت مورد نیاز جهت رشد جنین را به سختی در خود نگه داشته و از سوی دیگر احتمال وقوع بیماریهای ارگانیسمی در تخم های ترک خورده افزایش می یابد.
از قراردادن تخم های با شکل غیر معمول در دستگاه باید خودداری و تنها از تخم های تمییز و سالم برای جوجه کشی استفاده نمود. شستن تخم ها یا تمییز کردن آنها با پارچه مرطوب توصیه نمی گردد زیرا با شستن تخم پوشش محافظ آن از بین رفته و منافذی برای ورود انواع باکتری که عامل بیماریهای ارگانیسمی بوده، ایجاد می گردد.
ذخیره و مراقبت از تخم:
در بسیاری از موارد، توجهات تنها معطوف به دوره جوجه کشی بوده و مراقبت خاصی از تخم های ذخیره شده برای قرار گرفتن در دستگاه بعمل نمی آید. در حالی که مدت زمان ذخیره و نگهداری بیشتر از زمان جوجه کشی حائز اهمیت می باشد. زیرا حتی در این زمان نطفه تخم بعنوان یک جنین، زنده و در حال زیست بوده و هرگونه غفلت و عدم رعایت نکات مربوطه موجب هچ ناموفق و یا مشکلاتی اعم از مرگ جنین یا نقص عضو و مشکلات ارگانیسمی می گردد. لذا در مدت زمان نگهداری تخم ها باید نکات زیر را مد نظر قرار داد.
- تخم ها را باید حداقل روزی ? بار جمع آوری نمود. اما در صورتی که دمای روز به بالای ??F رسیده، باید دفعات جمع آوری را به ? مرتبه افزایش داد. تخم ها را به طور کلی ? تا ? دفعه در صبح و ? تا ? دفعه در بعد از ظهر جمع آوری نمایید.
- تخم های دارای آلودگی اندک همانند لکه خون روی پوسته، ذرات کود چسبیده یا گرد و غبار بستر را می توان با ساب زنی توسط کاغذ سنباده نرم برای زمان جوجه کشی ذخیره و آماده نمود.
- تخم ها را باید در شرایط مرطوب و خنک ( دمای ?? – ??) (رطوبت ?? – ?? درصد) نگهداری نمود.
- تخم را باید به حالتی در شانه های ذخیره قرار داد که انتهای کوچک تخم رو به پایین باشد.
- در صورت ذخیره تخم ها برای مدت زمانی بیشتر از ?-? روز، باید آنها را روزی ?-? بار چرخاند و وضعیت آنها را بررسی نمود. بهترین زمان برای نگهداری تخم ها ?-? روز بوده و حداکثر تلرانس آن ??-?? روز بوده که توصیه نمی گردد. زیرا با گذشت زمانی بیشتر از آن، درصد هچ تخم ها افت می نماید. هنگام انتقال تخم ها از اتاق ذخیره به دستگاه، باید اندکی تامل نمود تا دمای تخم ها که تقریبا ?? درجه می باشد با دمای معمول هوا منطبق گردد. زیرا در غیر این صورت، انتقال ناگهانی تخم ها از محفظه ذخیره به دستگاه باعث افزایش شدید دما شده که موجب کندانس رطویت و وارد آمدن شوک خسارت باری به تخم ها می گردد.
دستگاه جوجه کشی:
برای واحد های بزرگ می توان دستگاه ستر و هچر را به صورت مجزا در نظر داشت و در مورد واحد های مبتدی یا دارای ظرفیت محدود می توان از یک دستگاه جوجه کشی دارای شانه های ستر وسبد های هچر استفاده نمود. به طوری که بعد از ?? روز تخم ها از شانه های ستر برداشته شده، به سبد هچر انتقال یافته و در داخل دستگاه قرار می گیرد. اما آنچه در این میان حائز اهمیت است محل استقرار دستگاه در فضای مسقف و بسته بوده که دارای سیستم تهویه مطلوب جهت فراهم آوردن هوای تازه می باشد. در کنار تهویه نامطلوب، چرخش تخم و گندزدایی دستگاه و تخم ها، اغلب مشکلاتی که در زمان هچ روی می دهد ناشی از بی دقتی در کنترل دما و رطوبت دستگاه می باشد. به طوری که دما و رطوبت بیش از حد کم یا زیاد طی فاصله زمانی خاصی در رشد و وضعیت زیستی جنین تاثیر گذاشته و می تواند مشکلاتی نظیر مرگ جنین، ضعف یا خروج سخت جوجه از تخم را به بار آورد. در دستگاههای تمام اتوماتیک که دارای فن جریان هوا می باشد، بهترین دما تا ?? روز?/?? F با تلرانس ?/? F می باشد. باید در نظر داشت که گرمای بیش از حد دستگاه یا موجب مرگ جنین در اثر تبخیر زود هنگام رطوبت شده یا تولد زودرس جوجه ها پیش از زمان مقرر را باعث می گردد.
در مورد رطوبت دستگاه، تا روز ?? باید آنرا روی ??-??% رطوبت نسبی یا ??-??% F قرار داده و در ? روز آخر آنرا تا ??% نسبی یا (??F ) افزایش داد. باید توجه داشت که میزان تهویه در روز های آخر جوجه کشی و نیز در زمان هچ افزایش یابد. تنظیم شرایط تهویه بدین دلیل حائز اهمیت است که اکسیژن از روزنه های تخم وارد شده و از سوی دیگر دی اکسید کربن به همین روش از تخم خارج می گردد. لذا با افزایش حجم و رشد جنین باید به میزان تهویه افزود تا اکسیژن بیشتری به جوجه برسد
20836:کل بازدید |
|
7:بازدید امروز |
|
0:بازدید دیروز |
|
پیوندهای روزانه | |
درباره خودم
| |
pheasant
نکات ومطالبی کلیدی در مورد طبیعت وجنگل برای دوستداران طبیعت | |
لوگوی خودم
| |
فهرست موضوعی یادداشت ها | |
اطلاعات . خبر . زیبایی . | |
بایگانی | |
پرورش قرقاول گوزن زرد ایرانی گالری عکس حیوانات آذر 1388 دی 1388 | |
اشتراک | |